Historia starożytnej cywilizacji w pigułce. Recenzja książki "Starożytny Rzym. Od Romulusa do Justyniana". Thomas R. Martin.

Książki, jak wiadomo, są bardzo różne. Podobnie jak powody, dla których po nie sięgamy. Każdy z nas ma inne upodobania, czytamy dla przyjemności lub szukamy w książkach odpowiedzi na różne pytania. Otwieramy nową powieść i za chwilę pochłania nas jej świat, przeżywamy emocje wraz z bohaterami, bywa przyjemnie, czasem strasznie a niekiedy smutno. Czytamy, ponieważ chcemy. Czytamy, bo musimy (w szkole, na studiach).

Czy często zdarza się Wam sięgać po książki historyczne? Wiele razy słyszałam od moich uczniów, że są za trudne, za obszerne, nieciekawe. Przegrywają w konfrontacji z filmem lub streszczeniem internetowym.

Bywają jednak takie pozycje historyczne, które w sposób całościowy prezentują historię i do tego czynią to zrozumiale i atrakcyjnie.  

Przedstawiam książkę amerykańskiego historyka Thomasa R. Martina "Starożytny Rzym. Od Romulusa do Justyniana".

Wbrew pozorom i mimo zapowiedzi autora, że książkę dedykuje studentom poznającym historię starożytną na jego wykładach, pozycja ta śmiało może stanowić uzupełnienie naszej wiedzy na temat Rzymu. Mogą po nią sięgnąć zarówno studenci, jak i uczniowie pasjonaci a historyczny laik znajdzie w niej dobrą podbudowę do dalszych lektur. Autor wyraża nadzieję, że czytelnik będzie chciał dalej zgłębiać wiedzę o fascynującej przeszłości i uczyni to w oparciu o źródła, których niemałe zestawienie znajdzie na końcu książki wraz z drzewem genealogicznym rzymskich cesarzy.

Książka jest monografią historyczną, jej autor prowadzi swój książkowy wykład bardzo sprawnie i potrafi zaciekawić czytelnika. Opowiada o starożytnym Rzymie - mieście, państwie, imperium oraz pochyla się nad jego filozofią i kulturą. Wiele uwagi poświęca społeczeństwu rzymskiemu w różnych etapach historycznych. Dzieje opisane w książce obejmują bardzo długi okres, od założenia Rzymu w VIII w. p.n.e., poprzez istnienie republiki, funkcjonowanie cesarstwa aż do jego kryzysu zakończonego chrystianizacją w IV w. i wędrówek ludów wieku V.

Każdy rozdział poprzedzony jest zwięzłym kalendarium wydarzeń, w narrację wplecione są mapy oraz ilustracje (niestety czarno -  białe).

Historia Rzymu zawsze fascynowała historyków, władców, polityków i zwyczajnych ludzi, którzy szukali w niej ważnych doświadczeń. Thomas R. Martin dużą część swoich rozważań poświęcił najważniejszym rzymskim wartościom - rodzinie i religii, dzięki którym mieszkańcy imperium przetrwali przeciwności polityczne i ekonomiczne. Jednocześnie wskazał na problemy z utrzymaniem wierności ideałom, które zawierają się w słowach takich, jak męstwo czy szacunek.

Sporo miejsca zajmuje w książce kwestia roli kobiet a także obowiązków, jakim powinny sprostać w społeczeństwie na wskroś patriarchalnym.

"Wszyscy ludzie rządzą kobietami, my rządzimy wszystkimi ludźmi, a nasze żony rządzą nami. /Katon Starszy/"

Autor często ilustruje swoje słowa przykładami spraw codziennych Rzymian, w oparciu o cytowane źródła historyczne. Dzięki temu możemy dowiedzieć się "co Rzymianie robili, mówili i myśleli".  

Oprócz zagadnień związanych z codziennością ludzi antyku oraz ich religijnością w książce nie mogło zabraknąć zarysu historii politycznej i militarnej. Wydarzenia ułożone są chronologicznie, oczywiście nie wszystkie w bogatej historii Rzymu mogły zostać omówione drobiazgowo w książce, która stanowi syntezę historyczną. Jednak udało się w niej omówić najważniejsze etapy w historii Rzymian, ich dążenie do władzy, udaną ekspansję, potęgę oraz okres schyłkowy. Dzieje konfliktów, w których uczestniczyli Rzymianie autor ukazał również w kontekście odwiecznego problemu braku porozumienia, gdy ludzie fałszywie odczytują pewne deklaracje składane publicznie. Nie pominął problemu korupcji wśród urzędników i ukazał osobiste ambicje generałów rzymskich. 

Podobało mi się ujęcie przez autora kwestii związanych z romanizacją, uważny przegląd kultury, obrazowe ukazanie przykładów literatury, malarstwa i architektury. 

Książka pana Thomasa R. Martina udowadnia, że wykład historyka z czterdziestoletnim stażem nauczyciela historii starożytnego Rzymu wcale nie musi być nudny. Tak naprawdę każdy znajdzie tutaj coś dla siebie, począwszy od wielobarwnego opisu ponad milionowej metropolii w starożytnym świecie a skończywszy na kwestiach prawnych tak często obecnych w naszym współczesnym życiu.

Jeśli ktoś chciałby dowiedzieć się, dlaczego Rzymianie lubili czerwone buty lub co możemy zrobić, jeśli wiatr przechyli niesforną gałąź z drzewa sąsiada na naszą posesję, może śmiało sięgnąć po książkę "Starożytny Rzym. Od Romulusa do Justyniana".

Tytuł: "Starożytny Rzym. Od Romulusa do Justyniana"

Autor: Thomas R. Martin

Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie

Rok wydania: 2014

Liczba stron: 327 

Za umożliwienie przeczytania książki dziękuję wydawnictwu