Ocalić od zapomnienia, czyli recenzja książki "Moje przyjaciółki z Ravensbrück" Magdy Knedler.

Magdalena Knedler to polska pisarka, której powieści, szczególnie obyczajowe, cenię sobie wyjątkowo. A to za sprawą emocji, które towarzyszą lekturze jej książek. Co ważne, autorka dobrze czuje się w różnych rodzajach literatury, począwszy od powieści kryminalnych, poprzez kryminały z nutą komedii, na wspomnianych powieściach obyczajowych skończywszy. W bieżącym roku ukazała się powieść z gatunku obyczajowo - historycznych, którą można zaliczyć do literatury określanej jako obozowa. Jest to książka "Moje przyjaciółki z Ravensbrück". Sięgnęłam po nią, będąc po lekturze wielu opracowań historycznych, źródeł, wspomnień i opisów ludzi żyjących w okresie II wojny światowej, którym przyszło zmagać się z codziennością obozów koncentracyjnych i zagłady. Magdalena Knedler ponownie stanęła na wysokości zadania, napisała bowiem powieść, która dotyka spraw trudnych, ale w szczególny sposób przedstawionych.

Gdy wymawiamy słowo "Ravensbrück", natychmiast przychodzi nam na myśl największy nazistowski obóz koncentracyjny dla kobiet. Inne walory turystyczne tego regionu, chociażby położenie w pobliżu pięknych jezior: Röblinsee, Baalensee, Schwedtsee, umykają w zetknięciu z ponurą historią tego miejsca. Obóz położony w odległości osiemdziesięciu kilometrów od Berlina, stał się miejscem męczeństwa i śmierci tysięcy więźniarek pochodzących z różnych stron świata. Wiadomo, że największą grupę więźniarek stanowiły Polki. Ogółem przyjmuje się, że przez obóz w Ravensbrück przewinęło się około czterdzieści tysięcy Polek. O tym, jak wyglądało życie w takim obozie dowiadujemy się m. in. z relacji zebranych przez Polski Instytut Źródłowy w Lund. Setki wspomnień kobiet, które przeszły przez piekło obozu, rzucają światło na codzienne życie, opisują wygląd samego obozu, niemiecką załogę, relacje pomiędzy więźniarkami oraz kwestie najstraszniejsze, czyli operacje medyczne i śmierć tysięcy kobiet w komorach gazowych. 

W powieści Magdaleny Knedler jest wiele wspomnień kobiet, które były więźniarkami KL Ravensbrück. Jedną z nich była Grażyna Chrostowska, poetka obozowa, rozstrzelana 18 kwietnia 1942 r. W książce znalazły się jej wiersze, co powoduje osobiste przeżywanie wydarzeń, z jakimi miały do czynienia kobiety stojące u bram piekieł, gdyż inaczej nie da określić się rzeczywistości Ravensbrück.

"Moje przyjaciółki z Ravensbrück" to powieść, która łączy elementy historyczne z fikcją literacką. Zbudowana została w oparciu o kilka historii obozowych oraz opowieść o Idzie i Teresie, siostrach żyjących współcześnie, które zmagają się z własną przeszłością i teraźniejszością. Użycie dwóch perspektyw czasowych w powieści sprawia, że jej odbiór jest dużo głębszy. Pozwala bowiem pokazać, jak bardzo przeszłość obozowa może wpływać na życie współczesnych pokoleń, nawet jeśli nie miały one nic wspólnego z osobami, które przeszły przez piekło II wojny światowej. 

Ida to pisarka, która znalazłszy pod swoimi drzwiami rękopis pozostawiony przez anonimowego darczyńcę, postanawia zmierzyć się z przeszłością czterech kobiet, które przebywały w Ravensbrück. Wspomnienia głównych bohaterek powieści - Marii, Sabiny, Bente i Helgi -  to opowieść o wielu podobnych im kobietach, które zostały skonfrontowane z ogromem zła, ale również próbowały zachować człowieczeństwo i czekały na zmianę swego losu. Ida, pisarka stara się zrozumieć ich siłę i wolę przetrwania, ale również ich rozterki i upadki. Pisząc o ich życiu, sama musi dojrzeć prawdę o sobie i relacjach z najbliższymi.

"Moje przyjaciółki z Ravensbrück" to powieść napisana dojrzale i delikatnie, o niezwykłej drodze cierniowej kobiet, które miały swoje marzenia, plany i zwykłe życie, ale zostały postawione przed faktem dokonanym. Zmuszone do pracy ponad siły starały się zachować pogodę ducha, udając dobry humor i nadrabiając miną. Nie ulega wątpliwości, że pamięć o nich jest naszym obowiązkiem, a ich wspomnienia są ważnym głosem przestrogi skierowanym do wszystkich nas, żyjących tu i teraz. Magdalena Knedler przywołując autentyczne miejsca i postaci, napisała powieść ważną i z pewnością niełatwą w odbiorze. W moim przekonaniu wyjątkową w jej literackim dorobku. 

Książka "Moje przyjaciółki z Ravensbrück" zmusza do refleksji nad tym, co tak naprawdę jest w życiu ważne. Polecam gorąco, szczególnie ludziom młodym, którzy dopiero stają przed wyborem swojej drogi.

Autor: Magda Knedler

Tytuł: "Moje przyjaciółki z Ravensbrück" 

Liczba stron: 432

Rok wydania: 2019

Wydawnictwo: Mando